BU ÜLKEDE KAMU GÖREVLİSİNİN DÜŞÜNMESİ YASAK MI ?

SİVEREK EĞİTİM BİR-SEN SİTESİNDE YER ALAN AÇIKLAMA

Siverek kaymakamlığı 30.12.2010 tarihinde bütün resmi kurumlara gönderdiği yazıda 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 15. Maddesi gereği ‘’Memurların görevleri ile ilgili’’ basına, radyo ve televizyonlara demeç veremeyecekleri,  vermelerinin suç olduğunu belirtmiştir.

Bundan böyle kamu görevleri hakkında bilgi verme, konuya ilişkin toplantı, konferans veya her ne ad altında olursa olsun yapılacak tüm faaliyetlerde önceden makamdan onay alınması gerektiğini de ayrıca vurgulamıştır.

Kaymakamlığın yazısı okunduğunda artık devlet memurlarının konusu ne olursa olsun yapılacak her türlü eylemde yer alabilmesi için mutlaka makamın onayının alınması gerektiği gibi bir sonuç çıkarmanın yanlış olduğunu belirtmek gerekir. Bu türden yanlış anlaşılmaların önüne geçmek için de bir araştırma yaptık ve bunu üyelerimizle ve eğitim camiasıyla paylaşma gereğini duyduk. Ayrıca konuya destek amaçlı da bu konuda daha önceden alınmış mahkeme kararlarının da özetini sizlere sunuyoruz.

Basına Bilgi ve Demeç Verme Yasağının Anlamı

Devlet memurlarının, basına bilgi ve demeç vermesine ilişkin düzenleme 657 sayılı Kanunun 15'inci maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddede, memurların kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi ve demeç veremeyecekleri belirtilmiştir. Bu konudaki bilgilerin Bakanlık merkez veya taşra teşkilatında ancak Bakanın yetkili kılacağı görevli, illerde valiler veya yetkili kılacağı görevli tarafından yapılabileceği yine aynı maddede düzenlenmiştir. Ancak, bu madde de bir nokta sürekli olarak gözden kaçmakta ve maddenin yanlış yorumu gerçek yorum olarak gösterilmeye çalışılmaktadır. Sitemiz Uzmanlarının hem 1982 tarihli bu düzenlenmenin gerekçesi hem de Danıştay'ın veridiği kararlar çerçevesinde oluşturduğu görüşü okumak için tıklayın.

657 sayılı Kanunun "Basına Bilgi ve Demeç Verme" başlıklı 15'inci maddesinde;

"Devlet Memurları, kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç veremezler. Bu konuda gerekli bilgi ancak bakanın yetkili kılacağı görevli; illerde valiler veya yetkili kılacağı görevli tarafından verilebilir.
Askeri hizmet ile ilgili bilgiler özel kanunların yetkili kıldığı personel dışında hiç bir kimse tarafından açıklanamaz." hükmü yer almaktadır.
12.5.1982 tarih ve 2670 sayılı Kanunun 7'inci maddesi ile değişik bu maddenin gerekçesinde ise, "Kamu görevlerinin yürütülmesiyle ilgili olarak basın organlarıyla radyo ve televizyon kurumlarına bilgi ve demeç veremeye kimlerin yetkili olduğu belirtilmekte ve idarenin halkla ve kamu oyuyla münasebetlerinde insicamlı bir münasebet sağlamak amacıyla bu madde konulmuştur." açıklamalarına yer verilmiştir.
Yine Danıştay Başkanlığı tarafından E.No: 1988/1504, K.No:1989/519 ve E.No: 1996/814, K.No:1988/1927 sayılı kararlarda basına ve bilgi ve demeç verme kapsamı içine sokulan çeşitli eylemlerin bu kapsama girmediğine karar verilmiştir.

Yukarıda belirtilen hüküm ve açıklamalardaki önemli noktalar şu şekildedir:

1- Madde de memurların kamu görevleri hakkında basına açıklama yapamayacağı belirtilmektedir.
2- Maddenin gerekçesinde, "kamu görevlerinin yürütülmesiyle ilgili olarak" basına açıklama yapılamayacağı ve idarenin halkla ve kamu oyuyla münasebetlerinde insicamlı bir münasebet sağlamak amacıyla maddenin düzenlendiği belirtilmiştir.
Bu çerçevede, memurun görevin oluş süreciyle ilgili basına bilgi ve demeç veremeyeceği çok açık olarak ortaya çıkmaktadır. Yani Kanun koyucu bir görevi yürüten memurun yaptığı göreve ilişkin bilgi vermesinin yasak olduğunu belirtmektedir.


ÖRNEKLER


Maliye Bakanlığında maaş artışlarına ilişkin çalışma yapan bir birimde görevli bir memurun maaş artışlarının ne/nasıl olacağına dair basına bilgi vermesi suç, ancak maaş artışlarına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararının yayımlanmasından sonra yapılan zammın düşük olduğunu ve geçinmesinin zor olduğunu bir basın organına açıklaması suç değildir.
Yine bir denetim görevlisinin yaptığı denetime ilişkin bilgiler vermesi suç olmakla birlikte, denetimin hizmetin kalitesini yükselteceği veya denetim yöntemlerinde bir yöntem değişikliği önermesi veya denetimin hizmetinin zorunlu olduğu yönünde basın organlarına yapacağı açıklamalar suç değildir.
Aynı şekilde bir Devlet Personel Uzmanının hazırlık çalışma grubunda yer aldığı 657 sayılı Reform tasarına ilişkin bilgi vermesi suç ancak bu reform çalışmasıyla ilgili olmaksızın, 657 sayılı Kanunun aksayan yönlerine ilişkin bilimsel içerikte makale yayınlaması televizyon ve gazetelere açıklama yapması suç değildir.
Bir öğretmenin okul içindeki idari işleyişe (örneğin okul müdürünün işleri nasıl yürüttüğüne ilişkin bilgi vermesi) ilişkin basına bilgi vermesi suç ancak mesleğin daha ileriye gitmesine ilişkin öneriler sunması, maaş artışlarını eleştirmesi suç değildir.


Memur Köşe Yazarlığı Yapabilir mi ?

657 sayılı Kanunun Basına bilgi veya demeç vermeyi düzenleyen 15'inci maddesinde; " Devlet Memurları, kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç veremezler. Bu konuda gerekli bilgi ancak bakanın yetkili kılacağı görevli illerde valiler veya yetkili kılacağı görevli tarafından verilebilir. Askeri hizmet ile ilgili bilgiler özel kanunların yetkili, kıldığı personel dışın da hiç bir kimse tarafından açıklanamaz."hükmü yer almaktadır.
Bu Kanunun 125'inci maddesinde; Yetkili olmadığı halde basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç vermenin kınama cezasıyla tecziye edileceği hüküm altına alınmıştır.
Yine Bu Kanunun Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağını düzenleyen 28'inci maddesinde; "Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri ile kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim ve denetim kurulları üyelikleri görevleri ve özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır. Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler."hükmü yer almaktadır.
Bu hükümler çerçevesinde, göreviniz dışındaki konularda köşe yazısı veya makale yazılmanızda herhangi sakınca bulunmamaktadır. Ayrıca, köşe yazarlığı yapmanız size ticari bir getiri sağlamakla birlikte size tacir veya esnaf sıfatı kazandırmaz.
Ancak, yetkili olmadığınız konularda açıklama yapmamalısınız. Nitekim köşe yazarlarından memur veya öğretim görevlisi olan birçok yazar bulunmaktadır.

Basına Demeç Verme Konusunda Karar Özetleri (mahkeme kararları)

1- …Davacının, bir gazetede yayınlanan yazıdaki bilgileri verdiginin açık oldugu, yetkisi olmadıgı
halde basına kamu görevi hakkında bilgi verdigi sabit olan davacının eylemine uyan disiplin
cezasıyla cezalandırılmasında mevzuata aykırılık bulunmadıgı gerekçesiyle davanın reddine
karar verilmistir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 15. maddesinde, "Devlet Memurları
Kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına
bilgi veya demeç veremezler. Bu konuda gerekli bilgi ancak bakanın yetkili kılacagı görevli;
illerde valiler veya yetkili kılacagı görevli tarafından verilebilir." hükmü getirmis, aynı
Yasanın 125/D (g) maddesinde de, yetkili olmadıgı halde basına, haber ajanslarına veya
radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç verme fiilini isleyenlere fiilin agırlıgına
göre l ile 3 yıl arasında kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilecegi belirlenmistir.
Davacıya disiplin cezası verilmesine neden olan ve bir gazetede yayınlanan yazının, yukarıda
hükmü yazılı maddede belirtilen anlamda, kamu görevleri hakkında basına bilgi ve demeç
vermek olarak yorumlanmasına ve davacıya basına izinsiz bilgi ve demeç vermek suçundan
dolayı disiplin cezası verilmesine olanak bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle, yerinde
bulunmayan 3dare Mahkemesi kararının 2577 sayılı Yasasının 49. maddesi 1. fıkrası uyarınca
bozulmasına (D.10.D, K:89-519, E:88-1504)
 
2- Ögretmen olan davacının, valiligin icraatı ile ilgili olarak basına açıklama yaptıgı
gerekçesiyle disiplin cezası ile cezalandırıldıgı islemde, davacının egit-sen sendikası
temsilcisi sıfatıyla verdigi demecin ögretmenlik görevine iliskin olmamakla birlikte devlet
memuru olma sı nedeniyle hizmeti özelligine aykırı olan amirlerini suçlayıcı bu
davranısına disiplin cezası verilmesi yerinde ise de, suçla verilen ceza arasında adil bir
denge bulunması gerektiginden daha hafif bir ceza verilmesi gerektigi hk.
Ögretmen olan davacının Diyarbakır Valiliginin icraatı ile ilgili olarak basına açıklama yaptıgı
gerekçesiyle 657 sayılı Yasanın 125.maddesinin D-g bendi uyarınca bir yıl kademe
ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılmasına iliskin islemin iptali istemiyle açılan
davada, davacının Egit-Sen Sendika temsilciliginin Diyarbakır'da kurulması nedeniyle
açıklama yaptıgı, bu açıklamanın sendika temsilciliginin açılmasına iliskin oldugunun anlasıldıgı
gerekçesiyle islemi iptal eden Diyarbakır idare Mahkemesinin 16.3.1993.günlü ve 92 sayılı
kararının bozulması istemidir.
57 sayılı Devlet Memurları Yasasının. 15. maddesinde, devlet memurlarının, kamu görevleri
hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo televizyon kurumlarına bilgi ve demeç
veremeyecekleri, bu konuda gerekli bilginin ancak Bakanın yetkili kılacagı görevli, illerde
valiler veya yetkili kılacagı görevli tarafından verilebilecegi belirtilmis, 125. maddesinin (D-g)
bendin de yetkili olmadıgı halde basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon
kurumlarına bilgi veya demeç vermek, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren
eylemler arasında sayılmıstır.
Olayda, davacı yerel bir gazeteye Egit-Sen Sendikası Diyarbakır temsilcisi sıfatıyla,
sendikalarının faaliyete geçmesini hazmedemeyen valiligin haklarında suç duyurusunda
bulundugunu belirterek Valilik Makamını elestiren bir demeç vermis, bu eylemi davalı idarece
657 sayılı Yasanın 125/D-g maddesi kapsamında degerlendirilerek dava konusu ceza ile
cezalandırılmıstır.
657 sayılı Yasanın 15.maddesindeki yasaklamanın ve 125/D-g maddesindeki cezanın, memurun
görevli bulundugu kamu kurulusu ile ilgili konular da ve durumlarda uygulanması gerektigi
açıktır. Davacı hakkında islem olusturulmasına neden olan demecin ise kendi ögretmenlik
görevine ilis kin olmadıgı bellidir.
Bununla birlikte, henüz memur sendikaları ile ilgili yasal düzenlemenin çıkmamıs olması nedeni
ile ortada yasal olarak kurulmus bir sendikanın varlıgından söz edilemeyeceginden, basında,
sendika yetkilisi sıfatıyla açıklama yaptıgı yolundaki davacı savı da, davranısına haklılık
kazandırmaz.
Öte yandan, davacının kisilerin düsüncelerini açıklamasının anayasal bir hak oldugu ve bu
hakkın Anayasanın 13.maddesine aykırı biçimde kısıtlanamayacagı yolundaki savına gelince;
kuskusuz ki, her vatandasın anayasa ile güvence altına alınan düsünce ve kanaat
özgürlügü çerçevesinde düsünce ve gözlemlerini dile getirmek ve baskalarına iletme hakkı
vardır.
Ancak bu hakkın toplumun tüm bireylerince esit olarak ve aynı yogunlukta kullanılmasına
olanak yoktur. Devlet memuru olan kisilerin amirleri ve kamu görevleri hakkında
açıklamalarında bu hak ve özgürlükleri, daha ölçülü ve daha özenli kullanmaları gerekir.
Olayda davacı sendika temsilciliginin açılısına uygulanan islem nedeniyle düsüncelerini ve
gördügü olumsuzlukları dile getirirken, yönetimi elestirerek suçlamaktadır. Devlet memuru
olan davacıya, hizmetin özelligine aykırı olan bu davranısı nedeniyle disiplin cezası verilmesi
yerinde ise de, suçla verilen ceza arasında adil bir denge bulunması gerektiginden daha
hafif bir ceza ile cezalandırılması hakkaniyet geregidir.
Açıklanan nedenlerle Diyarbakır idare mahkemesi kararının bozulmasına karar verildi.
D.8.D. E: 1993/1617 K: 1993/4214
 
3- 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 15. maddesinde basına, haber ajanslarına veya
radyo ve televizyon kurumlarına, Bakanın yetkili kılacagı görevlilerin bilgi ve demeç
verebilecekleri hükme baglanmıs olup, davacının Bakanın görevde bulunmadıgı tarihte
müstesarın izni ile televizyonda ilkokul yönetmeligi hakkında açıklamada bulundugu
dosyadaki belgelerle sabit oldugundan davalı idarenin davacının izinsiz açıklama yaptıgı
yolundaki iddiasının haklı ve geçerli bir yönü bulunmamaktadır. Davacının Bakan yerine
Müstesarca verilen izne dayanarak kamuoyuna açıklamada bulunmus olması hususu ise yasal
kosulların gerçeklesmis olması kaydıyla ancak disiplin kovusturmasına konu olabilecek bir
nitelik tasıdıgından bu durum ileri sürülerek adı geçenin 3lkögretim Genel Müdür
Yardımcılıgı görevinden alınmasına hukuka uygunluk görülmemistir.Öte yandan davacıya
kendi görüsü çerçevesinde açıklama yapma yetkisi verildigine göre, idarenin bu durumu
neden yaparak ve takdir yetkisine dayanarak davacının görev yerini ve sınıfını degistirmesi
yolunda islem tesis etmesinde 657 sayılı yasa hükümlerine ve takdir yetkisinin kamu
yararına ve hizmetin gereklerine uygunu olarak kullanılması gerektigi yolundaki idare hukuku
ilkesine de uyarlık bulunmamaktadır.Açıklanan nedenlerle, davacının Milli Egitim Gençlik ve
Spor Bakanlıgı 3lkögretim Genel Müdür Yardımcılıgı görevinden alınmasına iliskin müsterek
kararname ile Ankara 3lkögretim Müfettisligine atanmasına iliskin islemin iptaline (D.5.D,
K:88-1281, E:87-2439)
4- Davacının mesleginin sorunlarını ve meslek mensuplarının sıkıntılarını dile getiren
sohbetinin basına bilgi ve demeç verme niteliginde sayılamayacagı
hk.(D.8.D.,15.04.1996,K:96-115,E:95-2654)

Siverek Gençlik Haber

Not: İsim ve Soyisim Yazılmayan Yorumlar Onaylanmamaktadır.