QADIR BUYUKKAYAYÎ REYDE ROPORTAJ -1
Roportajkerdox: Seyîdxan KURIJ
Seyîdxan Kurij: Keremê xo ra ti eşkenî semedê wendoxanî ma ya xo bidî şinasnayene?
Qadir Buyukkaya: Nameyê mi Qadir Buyukkaya yo. Ez bi eslê xo Sêwregi ra ya. Labelê ez dewêka Sêwregi de marda xo ra bîya. Namê dewda ma Qerexan o. Ez qerexanij a. Teweludê minê fermî gore ez serra 1960î de bîya. Labelê pîlê mi vanê ke no tarîx raşt nîyo. Seke vanê ez sera 1958 ama dinya. Qeçekîya mi dewda Qerexanî de ravêrda. Dima ma dew ra bar kerdo û ameyê Sêwregi. Mi lîse Sêwregi de wend. Serra 1979, mengda yewendesî de ez vecîyaya teber. Verî şîya Sûrîye û dima jî raverda Holanda. No nêzdîyê 37 serrî yo ke ez Holanda de ronişena. Ez zewecîyaye ya û panc qeçekê mi estê. Yew dikanê ma esto, ez û birayê mi ma pîya ê dikanî girewneynê û îdareyê xo kenê.
-Ez bawer kena ti merdîmî şehîd Necmedîn Buyukkaya yî. Ti eşkenî ma rê biney behsê kek Neco'yî bîkerî? Tikê qalê keyeyê xo zî bîke, şîma kam eşîre ra yî? Ça ra ameyî Sêwregi?
-Ti raşt vanê. Keko Necmedîn dezayê min o. Ma her yew lajê birayê nê. Ma rê vanê bera Keyeyê Nofelan. Ez lajê Mehmedî ya, Keko Necmedîn zî lajê Qoçelîyê Nofelan o. Ez şima rê senî qalê Necmedîn Buyukkayayî bikerî? Şima zaf-tayn, vêşî-kemî ey sinasnenê. Ez û o ma nêzdîye çar-panc serrî pîya mendê. Ma pîya şî û ameyî. Mi terbîye û exlaqê xo yo sîyasî ey ra girewt. Ez û o ma pîya zaf cayan geyrayî. Rojê mayê rind û weşî pîya raverdê. Ey rayîra raşt û çewt musnayê mi û ey her tim vatê ke rayîra raşt ra qet şaş mebi. O merdimêko zana, durust û xurt bî. Ey hete de xirabîye û bêbextîye çin bî. O dostanê xo rê dost, duşmenanê xo rê zî duşmen bî. Ey ziwan, kultur û mîleta xo ra zaf hes kerdê. Qeçekana qeçek pîlana zî pîl bi. Merdimêko nerm û wayîrê wîcdanî bi. Dost, embaz û merdimanê xo ra zaf hes kerdenê. Ey qîymeto girs û bêhempa dayê malbata şehîdan. Necmedîn Buyukkaya welatê ma de yew merdimo nimûne bi. Welatê xo weş sinasnayenê. Çar leteyê welat de dost û embazê ci estbî. Ey Welatê xo sey kefa destê xo ya zanayenê. Wayîrê plan û projeyandê girsan bî. Hesabê dûr û dergî kerdê. Rew-rew kes nêdejenayênê. Wayîre qewl û qisaya xo bî. Qisaya ci qisa bî. Qisa û vatena xo qet nêvistê erd. Ters û xof, ci pîze de çin bî. Wexto ke serra 1982 de Dîyarbekir de tepişîya, ey sey camêrdana xover da û teslîmê duşmenan nêbî. Ey zaf zulm û îşkence vîna labelê ey mil û sereyê xo zaliman ver o nêkerd nizm. Zalimî nêşayê îradeyê ey bişikinê û bi babetêndo xirab a kişt. Ey sey camêrdan xover da û kewt mîyanê refdê şahîdan.
Seke mi cor de zî nîşan kerd namê eşîrda ma Qerexan a. Ma rê vanê qerexanij. Vanê eşîra ma wextê-wextan de kişta Dêrsimî ra ameya mintiqaya Sêwregi. Kalikê min rê vatê Xelîlê Nofelî. Serra 1978 de wexto şi heqeya xo ser, emrê ci nezdîyê se serre bî. Ey vatê vernîyê ma kişta Dêrsimî ra ameyê. Ma rê vanê bera Demenan. Ey vatê merdimê ma hîna uca de estê. Kalikê mi Xelîlê Nofelî na mesela ser o, serra 1975 de bi Keko Necmedîn ya roportajê kerdbî. No roportaj zaf cayan de vila bîyo. Goreyê texmînanê pîlanê ma, eşîra ma zemanê lejdê Şah İsmaîl û Yavuz Sultanî de surgun bîya û ameya sûka Sêwregi. Nika yew lajê min esto ke nameyê ci Demen o. Goreyê vatena kalikê mi, Demen û Suwarî birayê pê yê. Û nê di birayî ameyê Sêwregi û uca de eşîra Qerexanî ronaya. Na mesela ser o mi tay çî nusnayê û nê nuşteyî keyepelê Sîverekgençlîk de ameyê neşr kerdene.
- Albumo ke to û Mîkaîl Aslanî pîya vet, şima dîyarîyê Necmedîn Buyukkayayî kerdo? Çira şima no album dîyarîyê kek Necoyî kerdo?
-Raşt o albumo ke ti yê behsê ci kene ma dîyarîyê keko Necmedîn Buyukkayayî kerd. Necmedîn Buyukkaya qandê ma û şardê ma ya merdimêko erjaye yo. Ey qandê heq û huqûqê mîleta ma ya xizmetêdo gird kerdo. Ey qandê averberdişê ziwanê ma xebatê zaf muhîmî ardê ca. Ey şayê bi zazakî, kirdaskî û bi sorankî qalî bikero. Qandê xatirê nê sebeban, min û Mikaîl Aslanî, ma waşt ke ma nê albumî hedîyeyê keko Necmedînî bikerê.
-Heyatê to de cayê Necoyî çi yo? Heyatê to ser o, karê to yê edebîyatî ser o senî yew tesîrê Necoyî esto?
-Qandê ke ez bişa cewabê na qisada to bida, lazim o ez hîrê cîldê kitabî binusa. Tesîrê keko Necmedînî mi ser o, bi raştîye zî zaf gird o. Mi çimê xo hetê ey de akerdî. Ey çar serrî bisebr û sebat mi ver o ked werd. Heskerdena welatî, heskerdena ziwanî, heskerdena dost û embazan, heskerdena wendişî û zanayene, ey kerd mi zerrî. Bi cesaret û xurtî ya merdim senî beno wayîrê rûmetî, tersa merdim senî beno teres, ez ey hete de musaya. Kîbarîye, rîhuyayiş, kuşat, henekîye, cîdîyet û camêrdîye, mi ey hete de vîna. Çîyo ke sereyê merdimî keno berz û çîyo ke sereyê merdimî fîneno kesî ver, mi nê pêro ey de vînayî. Tesîrê şexsîyetê keko Necmedînî heyatê mi ser o rolêko zaf gird kay kerdo. Ey heme babetanê muzîkî ra hes kerdêne. Dêra (deyîra) Bavê Fexrîya zaf weş vatê. Aye ra mi zî muzîkî ra hes kerd. Ey wendiş û nuştişê ziwanî zaf muhîm vînayenê û serê xo ney ser o tewnayenê (dejnayenê). Aye ra eşqê wendiş û nuştişî kewt mi zerrî. Çorşmedê xo ra hes kerdêne û xo dayê heskerdene. Merdim kotî de senî werzeno û senî ronişeno, kotî de çi qisa keno û kamcî qisa nêkeno, nê çîyan pêrûne kes şayê ey ra bimusayê. Roja tenge de kes senî werzeno pay, kes senî loqmeyê xo bi embazê xo ya keno pare, merdîye û camêrdîye merdimî senî kena berz, pîsey û çimvêşanîye merdimî senî fînena linga bin, ez xo rê pêro yew-yew ey ra musaya. Eke ewro çîyênê minê rindî estê ez nînan pêrune deyndarê keko Necmedîn Buyukkaya ya.
- To çi wext û senî dest bi nuştişî kerd?
-Heskerdişê nuştene serranê xortîya mi de dest pêkerd. Kê ma û kê keko Necmedînî zaf nêzdîyê pê bî. Keko wexto ameyê Sêwregi ez şîyê mi o vîna û ma pîya dergûdila sohbet kerdê. Sohbetê ma vêşî wendene û zanayene ser o bî. Ey naşt-aşt ra zaf kitabî ardê û dayê min û mi rê vatê biwane. Dolab û teqê keyeyê kekoyînan pirê kitabî bî. Nê dolaban ra kitab berdiş û ardiş mi rê serbest bi. Çaxo mi kitabê kekoyî berdê wendê û dima min û keko ya kitaban ser o qiseyî kerdê. Jew fina kekoyî kitabo ke mi wendo, ey ser o mi ra rapor waştê. Bi no babeta wendişê kitaban mi de bî sey nêweşî. Xeyrê keko Necmedînî xortîya xo de mi tu kêmanîya kitaban nêante. Bi wendîşê kitaban a nuştişê mi zî aver şî. Wexto mi lîse wendêne dersa kompozîsyonan de ez xeylê serkewte bîya. No xususîyetê mi mamosteyanê mi jî vînayê. Înan her fine, ez bi babetêna xelat kerdêne. Nê çîyan hewesê min yê wendiş û nuştişî
destek kerdê.
Do berdewam kero..
Kadir Büyükkaya / Hollanda
k.buyukkayaqhotmail.com
FACEBOOK YORUMLAR