Hasan KARAKURT

Hasan KARAKURT

[email protected]

SİVEREK ŞER’İYYE SİCİLLERİ

20 Eylül 2018 - 17:55

SİVEREK ŞER’İYYE SİCİLLERİ


 


Tarih bir bilim dalıdır. Genel itibariyle  hem yazılı  kaynaklara ,  hemde yyaşadıkları dönemde önemli mevkilerde bulunanların hatıratına dayanır. En fazla resmi devlet arşiv kaynakları itibar alınır.  Bunun sebebi ise kişiler yazdıkları hatırata kendi duygularını da katarak objektif olmayabiliyorlar.


 


Osmanlı Devleti 623 Yıl hükümran olduğu 13 Milyon km karelik alanda ; daha snra kurulan devletlerin geçmişteki tarih belgeleri arşivini barındırıyor. Bu belgeler günümüz Türkiye’sindedir. Bu arşiv belgelerine vakıf olmayan bu devletler kendi tarihlerini yazamazlar.


 


Elbette ki tarih biz tarihçilerin tekelinde değildir. Fakat kulaktan dolma veya kasıtlı yalan yanlış bilgilerle kalem salamak doğru değildir.  Ben kendim 4 lisans, 2 de yüksek lisans olmak üzere tarih eğitimi aldım. Şu anda benim Maraş şeri mahkeme sicillerini Türkçeye çevirdiğim ve değerlendirdiğim bir yüksek lisaas tezim mevcuttur.


 


Ben bu konun uzmanıyım. Herkes tarih yazar ama herkes değerlendirmesini ve yazılanların ne kadarı tarih anlayışına ve taribiliminin değerlendirmesine uygundur bilemez.


 


Osmanlı devleti kendi devam ettiği süreçte Şer’i – Örfi bir hukuk sistemi ile idare edilmiştir. Hukukta Önce Şer’i hükümler uygulanmış: eğer o konuda şeri hüküm yoksa Örfi hüküm verilmiştir. Osmanlıda kazalara kadar kadılar tayin edilmiş ve bu kadılar başında bulundukları mahkemede kararları anında verip , uygulamışlardır


 


Osmanlı şer’iyye sicilleri Osmanlı şehirlerinin her birisinin o dönem verilmiş mahkeme kararlarının kayıtlarıdır. O dönem mahkeme katiplerinin ekseri ‘’Rika’’ tarzı Osmanlıca yazmıştır. Kendi dönemi için basit ama, günümüzde okunmasında uzmanlık isteyen bir yazıdır.  Bu mahkeme kararlarında geçen terimler, Osmanlı devleti döneminde geçtiğinden bu konun uzmanları manasını ve hangi amaçla kullanıldığını çözer.


 


Osmanlı şer’iyye sicilleri :günümüz şehirlerinin sosyal ve ekonomik hayatı hakkında   bilgi verir Aynı zamanda mahalleri, geçim kaynakları,  antlaşmazlıkları ve mahkemelerin verdiği kararları kapsar. Bu kararların içindeki bilgilerle, günümüz şehirlerinin tarihlerini e bu şehirdeki yaşantıları tespit etmek mümkündür.


 


Gelelim Siverek şer’riye sicillerine. Siverek şer’riye sicilleri 8 tanedir.


 




























































Sıra no



Sicil no



Tarih no



sahife





438



1284



56





439



1324



376





440



1288- 1297



388





441



1285-1290



276





448



1326-1330



278





449



1269



112





444



1280-1297



286





445



1306-1309



230



 


Tüm şer’riye sicileri, günümüz araştırma görevlileri tarafından yüksek lisans tezi olarak bugünki Türkçe’ye çevrilmektedir. Şer’riye sicili defterlerinin sayfa adedinin fazla olması, birden fazla teze konu olabilir. Her yüz sayfa bir yüksek lisans tezidir. Bazen bu sayfa adedi tezlerde değişebilir.


 


Şer’riye Sicili defterlerinin içeriğinde, o günün şartlarına göre mahkemece bakılan davalar vardır. Bu kararlar incelendiğinde, defterin mensup olduğu şehre ait birçok sosyo-ekonomik ve kültürel bilgiye ulaşılmaktadır. Medyadan elde edilen bilgiye göre, Siverek Şer’riye Sicillerinden sadece iki tanesi tez konusu yapılarak çalışılmıştır. Günümüz tarihçilerinin, bilhassa genç Siverekli tarihçilerin çalışılmayan Siverek Şer’riye sicillerini çalışmaları önerilmektedir.


 


Çünkü Siverek Şer’riye Sicillerini çalışarak, kendi şehirlerinin 120-140 yıl öncesi ile ilgili bilgi sahibi olacaklardır.


 


Çalışılan Siverek Şer’riye Sicilleri





  1. Abdülnasır Yiner, 443 numaralı Siverek Şer’iye Sicili ( H. 1268-1269-M. 1851- 1853), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Şanlıurfa- 1996

  2. 2. 438 numaralı Siverek sancağına ait Şer'iyye Sicili transkripsiyonu 438 (H.1283?1284-. Yazar: İSMAİL HAKKİ ATAŞ ... Üniversite: Gaziantep Üniversitesi Bölüm: Sosyal Bilimler    Enstitüsü transkripsiyonu ve değerlendirilmesi


 


Temennimiz odur ki, genç tarihçiler bu konuda bizim dileğimizi yerine getirsin. Böylece, doğdukları memleketlerine karşı bir hizmeti yerine getirmiş olacaklardır.


 


Toplumumuzda tarih bilimine karşı geniş ilgi vardır. Ama kitap okumayan bir toplum mevcuttur. Genel itibariyle, tarih ile ilgili konuşanlar bu konuda yeterli donanıma sahip değiller. Hem bilgi sahibi değiller, hem de tarih konusunda çok konuşuyorlar. Biraz da insaflı olmak ve konu hakkında uzman olan insanların otoritesine saygı göstermek gerekmektedir.


 


SAYGILARIMLA…


Hasan KARAKURT

Bu yazı 3073 defa okunmuştur.

FACEBOOK YORUMLAR

YORUMLAR

  • 0 Yorum