SİVEREK ŞERİYYE SİCİLLERİ
Tarih bir bilim dalıdır. Genel itibariyle hem yazılı kaynaklara , hemde yyaşadıkları dönemde önemli mevkilerde bulunanların hatıratına dayanır. En fazla resmi devlet arşiv kaynakları itibar alınır. Bunun sebebi ise kişiler yazdıkları hatırata kendi duygularını da katarak objektif olmayabiliyorlar.
Osmanlı Devleti 623 Yıl hükümran olduğu 13 Milyon km karelik alanda ; daha snra kurulan devletlerin geçmişteki tarih belgeleri arşivini barındırıyor. Bu belgeler günümüz Türkiyesindedir. Bu arşiv belgelerine vakıf olmayan bu devletler kendi tarihlerini yazamazlar.
Elbette ki tarih biz tarihçilerin tekelinde değildir. Fakat kulaktan dolma veya kasıtlı yalan yanlış bilgilerle kalem salamak doğru değildir. Ben kendim 4 lisans, 2 de yüksek lisans olmak üzere tarih eğitimi aldım. Şu anda benim Maraş şeri mahkeme sicillerini Türkçeye çevirdiğim ve değerlendirdiğim bir yüksek lisaas tezim mevcuttur.
Ben bu konun uzmanıyım. Herkes tarih yazar ama herkes değerlendirmesini ve yazılanların ne kadarı tarih anlayışına ve taribiliminin değerlendirmesine uygundur bilemez.
Osmanlı devleti kendi devam ettiği süreçte Şeri Örfi bir hukuk sistemi ile idare edilmiştir. Hukukta Önce Şeri hükümler uygulanmış: eğer o konuda şeri hüküm yoksa Örfi hüküm verilmiştir. Osmanlıda kazalara kadar kadılar tayin edilmiş ve bu kadılar başında bulundukları mahkemede kararları anında verip , uygulamışlardır
Osmanlı şeriyye sicilleri Osmanlı şehirlerinin her birisinin o dönem verilmiş mahkeme kararlarının kayıtlarıdır. O dönem mahkeme katiplerinin ekseri Rika tarzı Osmanlıca yazmıştır. Kendi dönemi için basit ama, günümüzde okunmasında uzmanlık isteyen bir yazıdır. Bu mahkeme kararlarında geçen terimler, Osmanlı devleti döneminde geçtiğinden bu konun uzmanları manasını ve hangi amaçla kullanıldığını çözer.
Osmanlı şeriyye sicilleri :günümüz şehirlerinin sosyal ve ekonomik hayatı hakkında bilgi verir Aynı zamanda mahalleri, geçim kaynakları, antlaşmazlıkları ve mahkemelerin verdiği kararları kapsar. Bu kararların içindeki bilgilerle, günümüz şehirlerinin tarihlerini e bu şehirdeki yaşantıları tespit etmek mümkündür.
Gelelim Siverek şerriye sicillerine. Siverek şerriye sicilleri 8 tanedir.
Sıra no | Sicil no | Tarih no | sahife | 438 | 1284 | 56 | 439 | 1324 | 376 | 440 | 1288- 1297 | 388 | 441 | 1285-1290 | 276 | 448 | 1326-1330 | 278 | 449 | 1269 | 112 | 444 | 1280-1297 | 286 | 445 | 1306-1309 | 230 |
Tüm şerriye sicileri, günümüz araştırma görevlileri tarafından yüksek lisans tezi olarak bugünki Türkçeye çevrilmektedir. Şerriye sicili defterlerinin sayfa adedinin fazla olması, birden fazla teze konu olabilir. Her yüz sayfa bir yüksek lisans tezidir. Bazen bu sayfa adedi tezlerde değişebilir.
Şerriye Sicili defterlerinin içeriğinde, o günün şartlarına göre mahkemece bakılan davalar vardır. Bu kararlar incelendiğinde, defterin mensup olduğu şehre ait birçok sosyo-ekonomik ve kültürel bilgiye ulaşılmaktadır. Medyadan elde edilen bilgiye göre, Siverek Şerriye Sicillerinden sadece iki tanesi tez konusu yapılarak çalışılmıştır. Günümüz tarihçilerinin, bilhassa genç Siverekli tarihçilerin çalışılmayan Siverek Şerriye sicillerini çalışmaları önerilmektedir.
Çünkü Siverek Şerriye Sicillerini çalışarak, kendi şehirlerinin 120-140 yıl öncesi ile ilgili bilgi sahibi olacaklardır.
Çalışılan Siverek Şerriye Sicilleri
- Abdülnasır Yiner, 443 numaralı Siverek Şeriye Sicili ( H. 1268-1269-M. 1851- 1853), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Şanlıurfa- 1996
- 2. 438 numaralı Siverek sancağına ait Şer'iyye Sicili transkripsiyonu 438 (H.1283?1284-. Yazar: İSMAİL HAKKİ ATAŞ ... Üniversite: Gaziantep Üniversitesi Bölüm: Sosyal Bilimler Enstitüsü transkripsiyonu ve değerlendirilmesi
Temennimiz odur ki, genç tarihçiler bu konuda bizim dileğimizi yerine getirsin. Böylece, doğdukları memleketlerine karşı bir hizmeti yerine getirmiş olacaklardır.
Toplumumuzda tarih bilimine karşı geniş ilgi vardır. Ama kitap okumayan bir toplum mevcuttur. Genel itibariyle, tarih ile ilgili konuşanlar bu konuda yeterli donanıma sahip değiller. Hem bilgi sahibi değiller, hem de tarih konusunda çok konuşuyorlar. Biraz da insaflı olmak ve konu hakkında uzman olan insanların otoritesine saygı göstermek gerekmektedir.
SAYGILARIMLA
Hasan KARAKURT
FACEBOOK YORUMLAR