SEYYAHLARIN SİVEREK NOTLARI
Siverek tarih öncesi çağlardan beri birçok seyyah tarafından gezilmiş ve kitaplarına konu olmuştur. Seyyah-ı Meşhur Evliya Çelebi, Seyehatnamesinde Siverekten şu şekilde bahsetmektedir:
..Sonra Culabdan (Hilvan yakınlarındaki bir yerleşim yeri) kalkıp kuzey tarafına giderek Siverek Kalesine geldik.Burası sancak beyi merkezidir.Beyinin padişah tarafından hassı 213.043 akçedir.123 tımarı ve 4 kılıç zeameti vardır.Alay beyi ve çeribaşısı vardır.Cebelileri ve beyinin askerleri ile 1200 silahlı askeri vardır.Yüz elli akçelik kazadır.Kethüda Yeri, Yeniçeri Serdarı, Muhtesibi, Diyarbakır Voyvodası Emini, Müfettişi, ham ve hamamları, mektepleri, güzel çarşısı ve pazarı vardır.Buradan da hareketle Değirmen Boğazı menziline geldik
Buradan Diyarbakıra geçen Evliya Çelebi dönüşünü şu şekilde tamamlamıştır.
Buradan yine Sivereke oradan Ali Pınara gitmeyip, Siverekten batı tarafına geçerek Karakayık Kasabası menziline geldik.Buradan gemi ile Fıratı geçip Gergere geldik.
Rus yarbay Tomilow, 1904te Türk Asyasına yaptığı yolculuktan aşağıdaki gibi bahsetmektedir:
Siverek, küçük bir şehirdir (kasabadır). Kazanın merkezi aynı isimle anılır ve merkez ilçe Halepten Diyarbakıra giden büyük bir kervan yolunun üzerindedir. Bahçelerin içerisinde oldukça güzel bir görünüme sahiptir. Tepenin eteklerinde Edessa kralları dönemlerine ait kalenin kalıntıları bulunmaktadır. Çevresinde birçok üzüm bağları ve incir ağaçları bulunmaktadır.
Nüfus 12 bin kişiye ulaşmaktadır. Bu nüfusun yarısından fazlası Müslümandır.(Türkler ve Kürtler). Üçte biri ise, Ermeniler ve Jakobitlerdir(Hristiyanlardır.). Şehirde(kazada) birkaç cami ve kilise bulunmaktadır. Bu kiliseler Ermeni ve Hristiyan kiliseleridir.
Sokaklar dolambaçlıdır ve temizlenmemiştir. Pazarı çok büyük değildir. Konaklamak için birkaç han bulunmaktadır. Bu hanların mimarisinden bir tanesi oldukça temiz ve güzel bir stile sahiptir. Bu handa gelen yolcular için ayrı ayrı odalar bulunmaktadır.
1881-1882 Osmanlı genel sayımında Siverek nüfusu aşağıdaki gibidir:
Siverek kadın nüfusu;13514
Erkek nüfusu; 14357
Ermeni kadın nüfusu; 726
Erkek nüfusu:675
Katolik kadın nüfusu:50
Erkek nüfusu:21
Yahudi kadın nüfusu:70
Erkek nüfusu:39
Protestan kadın nüfusu:112
Erkek nüfusu:101
Süryani kadın nüfusu:261
Erkek nüfusu:187
Toplam kadın:14733
Toplam erkek:15380
TOPLAM:30713
Siverek kazası geçmişte de Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu Hristiyan ermeni vs. diğer mezheplerin birlikte yaşadığı bir yerleşim yeriydi. Her dönemde değişik din, inanç ve mezheplerin rahatlıkla kendilerini ifade ettikleri, insan topluluğuydu. Siverekte gelen yabancılar her dönemde olduğu gibi konaklar, ihtiyaçlarını giderir daha sonra yollarına devam ederdi. Bir rivayete göre Siverek ismi tarih öncesi çağlarda burada bulunmam yerleşik toplumların geçen kervanların su ihtiyaçlarını çok rahat karşıladıkları bir yerleşim yeridir bu sebepten dolayı bazı rivayetlere göre Siverek isminin Suveren belde diye ifade edildiği ve Siverek kelimesinin buradan türediğini ifade eden kaynaklar da vardır.
Saygılarımla
FACEBOOK YORUMLAR