BOŞANMA VE KUSURSUZ/AZ KUSURLU EŞİN HAKLARI

Sayın Naryaprağı, iyi çalışmalar, kolay gelsin,
      Bu gün tatsız, ancak evliliğin devamı mümkün değilse yani ortak yaşam çekilmez durumda ise iyi düşünüldükten sonra başvurulmasını önerdiğimiz bir konuyu ele alacağız. Boşanma
      Sayın Naryaprağı, iyi dileklerimle bu haftaki söyleşi konumuza geçelim. Ancak bu kez siz bize soruları da siz sorun.
      Bize boşanma konusunu anlatır mısınız?
      Sayın Uğurlu, öncelikle size ve okuyuculara iyi dileklerimi sunuyorum.
      Boşanma, eşlerin ortak rızaları ve resmi nikah ile kurulan evlilik birliğinin hâkim kararı ile bozulması demek.
       Boşanma aile yapımıza, aileye verdiğimiz önemle çelişen ancak gerektiğinde kullanılması gereken gerçek bir seçenek. Medeni kanunumuz boşanma konusunda gerçekçi çözümler üretmiş, kusursuz ya da az kusurlu olan eşi düşünmüş mağduriyetini ve gelecek olan imkânları ile münasip gerçekçi ekonomik imkânları sağlayan bir yasa. Kısaca kusursuz veya az kusurlu eşten taraf
 
      Kaç türlü boşanma vardır?
      Medeni Kanunumuz boşanma konusunda iki seçenekli bir yöntem tercih etmiştir. Bu seçenekler karşılıklı anlaşarak boşanma ve az kusurlu veya kusursuz eşin açtığı çekişmeli boşanma davalarıdır.
      Anlaşmalı boşanma ne demektir. Şartlar var mıdır?
      Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi halinde, medeni kanunumuz evlilik birliği temelinden sarsılmış sayma ve boşanmaya karar verilebileceğini hüküm altına almıştır. Buna anlaşmalı boşanma diyoruz.
      Bu boşanmada tarafların özgür iradeleri ve anlaşmalarını yasa koyucu evliliğin devamına tercih etmiştir.
      Anlaşmalı boşanmada taraflar nafaka, tazminat ve velayet konusunda serbest iradelerini kanıtlar ve anlaşmaya hâkim karşısında onaylarlarsa, hâkim bu konuda vicdani kanaate vardığında tek celsede boşanmaya karar verebilmektedir. Yasa koyucunun da önerdiği yoldur.
 
      Özetlersek anlaşmalı boşanmada iki şart vardır. Bu iki şart davada birlikte var olmak zorundadır. Evliliğin en az bir yıl sürmesi ve eşlerin boşanma konusunda anlaşmış olmalarıdır.
 
      Çekişmeli boşanma davası ne demektir?
      Davalı eşin boşanmayı kabul etmemesi, boşanmayı istemekle birlikte kusurundan kaynaklanan maddi ve manevi tazminat, nafaka ve velayet konusundaki anlaşmazlıklar çekişmeli boşanma davalarını ortaya çıkarmaktadır.
 
      Çekişmeli boşanmalarda kusursuz veya az kusurlu tarafın dava hakkı vardır. Bu dava hakkını ancak karşı tarafın kusurlarından bir veya birkaçına dayanarak kullanabilir.
      Çekişmeli boşanmada hangi gerekçelere dayanılabilir?
                Zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, terk, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme akıl hastalığı ve evlilik birliğinin sarsılması 
                Kusursuz veya daha az kusurlu eş bu saydığımız gerekçelerden birine, birkaçına veya hepsine birden dayanabilir.
                Bunları açıklamaya çalışalım.
      Zina nedeniyle boşanma;(Zina; eşin bir başkası ile cinsel anlamda birliktelik yaşamasıdır.) zina sayısı önemli değildir. Ancak hak düşürücü süresi vardır. Yani eşinin zina yaptığını öğrenen eş, olayı öğrendikten sonra altı ay içerisinde zinaya dayalı boşanma davası açmalıdır. İkinci hak düşürücü süre zinanın gerçekleştiği tarih beş yıldan fazla ise zinaya dayalı boşanma davası açılamaz. Af ederseniz sonradan vazgeçmenizin bir önemi yoktur. Davacı olamazsınız.
 
      Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma; Sürekli iğneleyici sözler, hakaret, dayak, iftira  ve hayata kast(öldürücü şekilde dayak, yemek vermeme  vb)boşanma nedenidir.
      Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay içinde dava açmak zorundadır. Olay gerçekleştikten sonra beş yıl geçince bu sebeple boşanma davası açılamaz. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.
      Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme; Eşlerden biri alkolik, kumarbaz veya toplumca ayıp karşılanan meziyetlere sahip veya suç işlemişse diğer eşin bu sebeplerden biri veya bir kaçı ile boşanma davası açma hakkı doğmakta. Bu gerekçe ile yapılan boşanma başvurularında bir süre yoktur.
      Terk nedeniyle boşanma; Evi terk eden eş haklı bir sebep olmadan evini 6 aydan uzun süre evi terk etmiş ve alt ay geçtiği halde eve dönmüyorsa terk edilen taraf bu sebeple boşanma davası açabilir.
 
             Akıl hastalığı sebebi ile boşanma davası; Her zaman açılabilir. Ancak akıl hastalığının sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmesi şarttır. Süreye bağlı değildir. İstenildiği tarihte bu nedenle boşanma davası açılabilir.
 
       Evlilik birliğinin sarsılması gerekçesi ile boşanma; Boşanma davalarında karşımıza en çok çıkan boşanma gerekçesidir. Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir. Bu boşanma türünde hâkimin tanık ve delilerden ziyade vicdani kanaati önemli bir rol oynamaktadır. Hâkim vicdanen kanaat getirmedikçe boşanmaya karar vermez. Davacının talebini ret edebilir.
Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi halinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.
 
 Boşanma davası nerede açılır?
 Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
Boşanma davasında kusursuz veya az kusurlu eşin hakları nelerdir?
Toplumumuzda az bilinen ve talep edilen bir konu. Kusurlu eşi frenleyebilecek, kusurundan vaz geçirtecek evlilik birliğinin devamını sağlayacak ya da kusurlu eşinde bu evliliğin sonlanmasında sıkıntıya sokacak olan bu haklar
Bunları 4 bölümde ele almalıyız.
1-Az Kusurlu veya kusursuz eşin maddi tazminat hakkı; Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebilir. Boşanma yaşam şartları ve ekonomik durumu değişecek, zarara uğrayacak olan kusursuz eştir.
Bu nedenle kusurlu eş evlilikte sürecinde ayda 10 000 lira kazanıyorsa ayrı bir tazminat 1000 lira kazanıyorsa ayrı tazminat öder, aynı şekilde 100 dönüm arazisi varsa ayrı bir tazminat 10000 dönüm arazisi varsa ayrı bir tazminata mahkûm edilir
 
2-Az kusurlu veya kusursuz eşin manevi tazminat hakkı Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir. Kusursuz eş evliliğin sonlanması sürecinde acı çekmiştir. Fiziki  ve ruhsal anlamda zarar görmüş, psikolojisi bozulmuş, sosyal çevre ile olan ilişkileri ve bu ilişkilerin yapısı  değişmiştir. Bu gerekçelerle kusurlu eşin ekonomik durumu çerçevesinde manevi tazminata hüküm edilecektir.
İki tazminat arasındaki temel fark maddi tazminatta talep edilen miktar değiştirilebilirken manevi tazminat isteminde bu miktar ilk istemle sınırlıdır. Değiştirilemez.
 
 
3-Az Kusurlu veya kusursuz eşin yoksulluk nafakası hakkı Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Bu nafaka miktarı evlilik birliği sırasındaki yaşam düzeyi ve evlilikteki kusurlu eşin ekonomik gücü ile orantılıdır ve kişi evlenmedikçe veya bir başkası ile nikâhsız beraberlik yaşamadıkça süresizdir. Boşanma sonrasında kusurlu eşin maddi durumunda meydana gelecek iyileştirmeler oranında her zaman artırılabilir.
 
      Ortak çocukları varsa, çocukların velayetini alan tarafın diğer eşten ortak çocuklarının eğitim ve bakım için alacağı destek, katılım nafakası; Bu nafaka sadece ortak çocuklar için olup, bu çocuk veya çocukların yaş, eğitim düzeyleri değiştikçe bağlanan nafakada bu çerçevede artırılır. Tabi bu artırım kusurlu eşin ekonomik durumu oranında gerçekleşecektir.
      Tüm evli ve evlenecek çiftlere bir yastıkta uzun bir ömür diliyoruz. Temennimiz ve beklentimiz kurulan evliliğin kişi ve toplum için hayırlara vesile olması ve mutsuzluğun kapılarından geçmemesi
      Sayın Naryaprağı, konuyu aydınlattığınız için teşekkür ederim.
      Sayın Uğurlu, faydalı olma noktasında bana imkân sağladığınız için ben teşekkür ederim. Tekrar görüşmek üzere iyi dileklerimizi sunuyoruz.