QADIR BUYUKKAYAYÎ REYDE ROPORTAJ -2

QADIR BUYUKKAYAYÎ REYDE ROPORTAJ -2

-Ti kam qisimanê edebîyatî de eseran nusenî?

-Sifte mi waştê ke ez nuştişê romanî ser o xo aver berî. Qandê ke teknîkê nuştişê romanî ser o xo aver bera mi raştîye zî zaf serê xo tewna. Ez des serran vêşêrî teknîkê nuştişê romanan ser o vinderda. Şarî no kar û gure wextê xo de senî rayîra berdo, min waştê ez bizana. No çerçewe de mi romanê dinya yê serekeyî pêro wendî. Romannuştoxanê rusî, fransî, emerîkî û yunanî zaf balê min antê. Aye ra mi xebatêda dergûdila ronê xo ver. Mi bi seyan a romanî wendî. Bi hezaran a rîpelî notî girewtî. Dima ez resa o qeneet ke nuştişê romanî çîyêko asan nîyo. Aye ra mi zemanê ra dima na sewda ra fek verrada. Mi va no gure gureyê mi nîyo.

Orte ra tayê wext ravêrd mi verê xo da nuştiştê şîîran. Dima zî mi dest nuştiştê hîkayeyanê kilman kerd. Nê sanikî û şîîrê mi tayê cayan de weşaneyayî. Mi ewna çîyo ke ezo nusnena bal û xeyalê şardê ma anceno, mi xo hebêna şideyna û ez na xebate ser o hîna vêşî bîya sûre. Ez nika şîîre, hîkayeyê kilmî û nuştişê tekstê muzîkî ser o vinderêna. Yew-di xebatê mi ser romanî zî estê. Bi namedê “Amcam Mustafa” û bi namedê “Bir Yanım Suleymaniye Bir Yanım Helebçe” ya di hebî dosyayê mi estê. Ez wazena nînan wextêko kilm de sey kitab çap bikera.

-To çi wext dest bi nuştîşê kirmanckî (zazakî) kerd?

-Zazakî ser o xebata mi ez şena vaja ke kan a. Keko Necmedînî zaf waştê ke ez zazakî ser o bixebitîya. O wexto ke Swêd de bi, ey zaf finî mi rê nameyê zazakî nuştê û mi rê rusnayêne. Ey waştê ke ez zazakîya xo aver berî. Mi zî waştê ez zazakî xo ravey bera. Gorê zaneyen û fersendê xo ya ê wextî mi tayê serê xo tewna. La ez raşt vaja ke ez nuştiştê zazakî de hend xurt nîya. Yew-di dosyayê min ê zazakî estê, labelê mi hîna cayê de nêweşanayê.

- Ti bêxeyja şîîre çi nusenî?

-Seke mi va, teberê şîîran de ez sanikanê kilman, vînayîş, gêrayîş, û çîyanê bînan ser o zî nusnena. Tayê xebat û hedreya min qandê nuştiştê romanî ser o zî esta. La çi heyf ke nê çîyan, ez bi ziwanê tirkî ya nusena.

-To yew demî ra ver  pa Mikaîl Aslanî ya bi nameyê „Vengê Royî“ yew album vet. Fikrê hedrekerdiş û vetîşê nê albumî senî ame orte?

No des serrî yo ez bi ziwanê ma ya, yanî bi zazakî ya tekstanê muzîkî nusena û qandê nê şîîrana melodî hedre kena. Heta nika mi nêzdîyê pancas dêra zazakî, tewrê muzîkê ci ya amade kerda. Mi nêwaşt ke ez nê dêra bi babetêda klasîkî ya veja pîyase. Mi waştê nê dêrê mi cayê xo bigîrê. Sifte min waşt nê dêranê mi Şivan Perwer biwano. Rojê ame keyeyê ma û ma pîya qiseyî kerdî. Ey goştarîya dêran kerd û va: “Keko Qadir, zazakîya min xurt nîya, aye ra çimê mi nêbirneno ke ez nê dêran biwana.” Ney ser ra mi alaqe bi Mikaîl Aslan ya rona û xebata „Vengê Royî“ dest pêkerd.

-Şima no albûm senî hedre kerd, yanî ti eşkenî derheqê xebata hedrekerdîşê albûmî de, derheqê metodanî xebata şima de agahdarî bidî?

-Qandê ke ma albumî ser qiseyî bikerê, Mikaîl Aslan û hîrê embazê ci Holanda de bî meymanê mi. Nê embazan ra yew Alman bi. Mi înan rê bi fekê xo ya çend dêrî wendî. Mikaîl û embazan vatene û melodîyê dêranê mi zaf rind vînayî. Terz û şeklê dêran zaf şî weşê Mikaîlî. Ey mi rê va: “No gure temam o. Bê Frankfurt û bi fekê xo ya nê dêran, ma rê studyo de biwani.“ Badê yew hefteyî ez şîya Frankfurt û mi înan rê 14 dêrî wendî. İnan nê dêran mîyan ra, xo rê 10 dêrî weçînayî û girewtî binê qeydî. Mikaîl Aslan hunermendêko mezbut bî, ey waştê ke karê xo rind bikero. Aye ra o û embazê ey zaf cidî gureyayenê. Hedrekerdişê albumî nêzdîyê di serran ramit. Nê wextî mîyan de ma zaf finî pê vîna. Bol finî ez şîya înan hete. Kotî de kêmanîye estbî ma pîya kerd rast. Ma bi hesasîyetêno gird a mesela ser o vinderdî. Qandê ke album bêqusur bivejîyo, Mikaîl Aslanî şew û rojê xo kerdî yew. Orteyê zazakîya Dêrsîmî û Sêwregi de ferqêdo hurdî estbî, o semed ra Mikaîl mecbur mendê ke dêran newe ra biwano. Tayê dêrî mumkun o ke şeş-hewt finî ameyê wendiş. Mikaîl merdimêko zana bî, ez merdimêko xeşîm bîya. La Mikaîl winî merdimêdo mutewazî bî ke ortê ma de qet problem û meseleyî nêvejîyayî. O merdimêdo bisebir bî. Ey bol cayan de ez zaf îdare kerda. Netîce de par menga nîsane de albumê ma vejîya. Album de des dêrî estê. Nê dêran ra yew dêre, mi bi fekê xo ya vate. Esasê xo de, vengê mi hend weş nîyo, mi tu nêwaştê ke ez dêrêk biwana. La Mîkaîlî ez kerda mecbur ke ez zî dêrêk nê albumî de biwana. Album de dêra newine ez wanena.

-Peynîya na xebate de to tîya ra çi netîce vet? Goreyê to pîya xebitîyayîşê yew şaîr  û yew deyîrbazî erjaye yo? Ti tawsîye kenî?

-Ez û Mikaîl Aslanî ya ma resayî netîceyanê zaf rindan. Albumê ma vengêdo zaf baş ard. Albumî ser xeylê xeberî û roportajî virazîyayî. Bi zazakîya Sêwregi ya fina siftî bî ke albumêko virazîyêno. No hewtay serrî yo ke Sêwregi de dêrênda dimlî nêvirazîyêbî. Dêrên bê zî pêro şîyî û ameyê vîrakerdene. Şarê Sêwregi albumdê ma rê wayîr vejîyayê. Nika Sêwregi her keye de albumê „Vengê Royî“ esto. No qandê min û qandê Mikaîl Aslani a serberzey a. Nê albumî moralêdo gird da mi ke ez nê kar û xebatan ser o hîna veşî sûre biba.

Çaxo ke şaîr û dêrbazê ma fayde û meslehetê mîleta xo, xo rê bikerê meqsed û amac şenê zaf rehet pîya kar bikerê û pîya bixebitîyê. Min û Mikaîl Aslanî ma no îsbat kerd. Ma di serrî pîya xebitîyayî û yew problem ortê ma de nêvejîya. Ma welat û Ewropa de panc konserî viraştî, ne ey va no wina yo, ne zî mi va no wina yo. Bi no babet a Mikaîl çimdê mi de, ez zî çimdê ey de bîya gird. La wexto kes biwazo huner û senatî xo rê bikero hacet û pey xo rê name virazo, a o çax girwe keweno pêmîyan û kes pa beno rezîl.

-Verê nê albumî qet şîîr yan zî nuşteyê to yê kirdkî ameybî çapkerdiş?

-Nê, nêameyîbî çapkerdiş û mi zî nêwaştê ke çap bibê. Mi waştê no kar bi metodêndo raşta rayîr ra şiro. Mi nêwaşt ke şîîrê mi seydê perandê hurdîyan a orte de xerc bibê. Mi waştê ke şîîrê min raştê şêxdê xo bêrê û amey zî.

-Ma 20 serrî yo ke kovara kirdkî „VATE“yî neşr kenî. Ti xebata VATEyî taqîb kenî? Ti na kovare û na xebate senî vênenî?

-Qandê averberdişê ziwan û kulturê ma ya ez xebata kovara VATEyî zaf muhîm vînena. Ez şopa xebata nê çorşmeyî bimeraq û alaqeyêdo girdî ya taqîb kena. Bi raştîye zî nê embazî hem Ewropa de û hem zî welat de kar û xebatê erjayeyî kenê. Xebata Kovara VATEyî xebatêda akademîk a. Xeyrê na xebate ra bi hezaran a vatene û qiseyê zazakî merg û vîndîbîyayîş ra reyayî. Ma pêro zanê ke ziwan û kulturê zazakî talukeyedê girdî mîyan de yo. Eke merdim dest nêerzo nê ziwanî, no taluke şeno zerarêdo gird bido milet û tarîxdê ma.. Aye ra ez xebata grûbda VATEyî erjaye vînena.

-To çira heta nika VATEyî de eleqe ronena? Çira şîîr û nuşteyî xo VATEyî rê nêşawitî?

-Seke mi va Grûba VATEyî xebatanê akademîkan ser o vindena. Bi raştîye ez zazakîya xo qandê nuştişî zaf kêmî vînena. Lazim o merdim hed û kîloyê xo rind bizano. Ez xo nê çîyan de zaf amator vînena. Bol finî ez cesarete tayê embazan zerrî ra pîroz kena. Ti ewnenê tayê çîyan bi tayê babetan a nusenê, bi raştîye ser o huwateyê kesî yeno. Ez bi xo nêwazena, bi o babeta rupelanê kovaran betal bikera. La no nêyeno o mana ke ez xebata tayê merdiman şenik vînena. Eza wazena behsê xo bikera. Mi heta nika tu çîyê xo kovara VATEyî rê nêriştê labelê sebebêko xas (taybet) çin yo. Ez xo o sewîye de nêvînena.

-Şima albuma pey, pa Mikaîlî ya çend cayan de çalakîyê dayîşşinasnayîşê albumî vîraştî û Mikaîlî konserî dayî. Bi pêroyî nê çalakî senî vîyartî?

-Nê organîzasyonê ma bi raştîya zaf rindî ravêrdî. Konserê ma o siftî  Amed de bî. Ey dima zî Sêwregi de bî. Şarê ma aleqeyêndo girs mojna, nê konserandê ma. Coş û kêfweşîya mileta ma kêf û moralê min û Mikaîlî kerd weş û berz. Ma albumî ser o zaf çîyê weşî eşnawitî. Album hîna hefteyêk bibî ke vejîyabî, qeçekanê Sêwregi yê çar serreyan dêra “Ding dingo banî ser o“ kerdbî ezber. Qandê na xebata ma sêwregijan qîymet û rumetêdo gird da min û Mikaîl Aslanî. Bi raştîye zî ma bi aleqeyê mileta xo ya bî serxoşî.

-Şima her di zî Ewropa de ciwîyenî, çira şima nê çalakîyan Ewropa de nêvirazenî?

-Teberê konseranê Amed û Sêwregi de ma hîrê konserî zî Ewropa de viraştî. Yew konser Almanya de suka Gissene de, di hebî konserî zî Holanda de ma viraştî. Yew konser suka Amsterdame de û yew zî suka Nijmegen de ma da. Konserê suka Nîjmegenî xeylê balkêş raverd. Reîsê beledîyayê na suke tewrê konserê ma bi. Bi qalîkerdişê ey a, konserî dest pêkerd. Reîsî bi qisandê xo yê weşan a konserê ma xemilna. Bi seyana merdim beşdarê nê konserî bî. Nê merdiman ra xeylê ci holandayijî bî. Nê konseran de ma aleqeyêdo gird vîna. Rojnamewanan ma ya roportajî kerdî. Televîzyonan bi Mikaîlî ya bernameyî viraştî. Heta nika hîna zî behsê nê konseran beno.

Eger ma fersend bivînê ma wazenê konserêk Stokholm de û yew zî Silêmanî de virazê. No xusus de ma tayê gamî eştê. Konserê Stokholmî mumkun o ke no nêzdî a virazîyo. Eke grûba VATEyî biwazo Stokholm de çîyêk organîze bikero ma hedre yî paştî bidê înan.

-Zaf spas kena

-Şima fersend da mi ke ez şima rê behsê xo xebatda xo bikerî. Aye ra ez şima rê vana berxudarî bê. Şima weş û warî bê. Heq şima ra razî bibo.