Dijital Çağda Psikolojik Sağlık: Ekran Süresinin Çocuklar Üzerine Etkisi (Ebeveynler İçin İpuçları)

Ekran süresinin çocuklar üzerindeki etkisi, dijital çağın en önemli konularından biri olmuştur. Çocukların ekranlara maruz kalma süresi, onların fiziksel gelişimini etkilediği gibi zihinsel ve sosyal gelişimlerini de etkilemektedir. Ebeveynlerin bu konuda bilinçli ve proaktif olmaları, çocukların dijital dünyadaki deneyimlerini olumlu yönde şekillendirebildiğini de bilmeliyiz. Sağlıklı kullanım hakkında konuşmadan önce ekran süresine uzun maruz kalan çocukların karşılaştığı çeşitli fiziksel ve psikolojik sağlık sorunları nelerdir bunlardan bahsetmek isterim.

Olası fiziksel problemlerin başında elbette göz bozuklukları gelmektedir. Uzun süre ekranlara bakmak, gözlerde kuruluk, bulanık görme ve dijital göz yorgunluğuna neden olabilir. Bunun yanı sıra ekran başında geçirilen uzun süreler, fiziksel aktiviteyi azaltabilir ve aşırı kilo alımına neden olabilir (obezite). Postür ve kas iskelet sorunu yine ekran başında uzun süre oturmaktan kaynaklandığı bilinmektedir.

Olası psikolojik sorunları ele aldığımızda ekran süresi, çocuklarda anksiyete, depresyon ve düşük özsaygıya yol açabilir. Ekranda geçirilen süre, çocukların kendilerini yeterli hissetmemesine neden olabilir. Örneğin, oyunlarda başarısız olma veya sosyal medya etkileşimlerinde istenilen ilgiyi görememe, özsaygıyı zedeleyebilir. Özellikle sosyal medyada başkalarının yaşamlarını takip etmek, kıyaslamalara ve olumsuz duygulara neden olabilir. Bu durum uzun vadede kişinin depresif belirtiler göstermesine yol açar. Aynı zaman da ekran başında fazla zaman geçirmek, yüz yüze etkileşimleri azaltabilir ve sosyal izolasyona neden olabilir. Buda sosyal becerilerin gelişimini engelleyebilir. Şiddet içeren oyunlar ve içerikler, çocuklarda agresif davranışları teşvik edebilir ve davranışsal sorunlara neden olabilir. Aynı zamanda bu tür oyunların oynanması, çocukların şiddete karşı duyarsızlaşmasına neden olabilmektedir. Sürekli olarak şiddet içeren görüntülere maruz kalmak, gerçek hayatta şiddetin sonuçlarını önemsememelerine yol açabilir.  Bu problemleri uzun vadede ele aldığımızda dikkat ve konsantrasyonda, bilişsel gelişiminde (bilgi işleme veya problem çözme) yaşanacak sorunlar çocuğun akademik yaşamını büyük oranda etkilemektedir.

Ekran süresinin sağlıklı kullanımı ve dengeleme stratejilerinden söz edecek olursak ilk olarak çocukların ekran başında geçirdikleri süreyi Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) gibi sağlık kuruluşları 1-2 saatle sınırlandırılmasını önerir (3 yaş sonrası için). İlk 3 yaşa kadar çocuğun ekrandan uzak büyümesi gelişimi için oldukça önemlidir. Çocuklara düzenli fiziksel aktivite ve açık hava oyunları teşvik etmek, çocukların arkadaşlarıyla ve aile üyeleriyle yüz yüze etkileşim kurmalarını sağlamak sosyal becerilerinin gelişmesine katkı sağlayacak aynı zaman da ekrana uzun süre maruz kalmasını engelleyecektir. Özellikle gece yatmadan önce ekran kullanımlarını sınırlamak en az uykuya dalmadan 1 saat önce ekranlara veda etmek zihinsel olarak rahatlatacak ve uykuya geçişi kolaylaştıracaktır. Günlük ekran kullanımı saatlerinde ise ekran üzerindeki oyunları, çocukların fiziksel hareket etmelerini sağlayacak şekilde seçin, örneğin hareketli oyunlar ve egzersiz uygulamaları gibi. Böylece ekran başındayken sabit bir şekilde durmaz, hareket ederek gelişimine destek sağlar. Yaratıcı aktivitelerden söz edecek olursak çocuğun resim yapma, el işi projeleri, origami veya boyama gibi aktiviteler, çocukların hayal gücünü geliştirir ve sosyal bir ortam kurmasına yardımcı olur. Böylece çocuğun ekran başında zaman geçirmesini, gelişimini destekleyecek şekilde engellemiş olursunuz.

Ekran süresinin etkilerini azaltmak için bu tür stratejiler uygulamak, çocukların dengeli bir yaşam sürmelerine ve sağlıklı gelişimlerine destek olabilir. Unutmayalım ki kısıtlama yaparken süreci eğlenceli bir hale getirmek çocuğun kurallara uymasını kolaylaştıracaktır.

Sevgiyle Kalın.